Drobnoustroje i warunki ich rozwoju
Drobnoustroje, do których należą bakterie, drożdże i pleśnie, są to organizmy
tak małe, że można je zobaczyć jedynie przy użyciu lupy albo mikroskopu. główną
cechą drobnoustrojów jest szybkość rozmnażania się.
Komórki bakteryjne, jak wykazują obserwacje i doświadczenia, w sprzyjających warunkach dzielą się
przeciętnie co pół godziny.
Niektóre z drobnoustrojów, jak bakterie kwasu mlekowego, powodujące kwaśnienie mleka lub wytwarzanie kwaszonek warzywnych,
spełniają rolę pożyteczną.
Inne, choć wywołują w pożywieniu zmiany niepożądane,
są w zasadzie nieszkodliwe dla zdrowia. jednak większość drobnoustrojów,
rozwijając się w produktach spożywczych lub potrawach, pogarsza ich wartość
zdrowotną i smakową. spożycie tych produktów może być przyczyną zakażenia lub
zatrucia pokarmowego.
Najgroźniejsze drobnoustroje chorobotwórcze, którymi
zakaża się człowiek przez żywność – to bakterie gruźlicy, duru brzusznego
rzekomego (salmonella) i czerwonki, wirusy pryszczycy i żółtaczki zakaźnej oraz
toksyny – jady bakteryjne, wytwarzane przez drobnoustroje np. gronkowce
rozwijające się w żywności. drobnoustroje wywołujące zatrucie lub zakażenie
człowieka są tym groźniejsze, że przeważnie nie powodują żadnych widocznych
zmian w produkcie; produkt spożywczy "na oko" dobry, może być zakażony i wywołać
chorobę. dla rozwoju drobnoustrojów niezbędne są: odpowiednia pożywka, właściwa
temperatura oraz dostateczna wilgotność.
Produkty spożywcze są dobrą pożywką dla drobnoustrojów: temperatura +10 do +50°c sprzyja rozwojowi większości
drobnoustrojów, w temperaturze powyżej +50°c rozwój ich jest zwolniony, w
temperaturze +60°c i poniżej + 10°c rozwój zostaje zahamowany, w temperaturze
+100°c i powyżej większość drobnoustrojów ginie. niektóre z drobnoustrojów mają
zdolność wytwarzania tzw. przetrwalników i niszczy je dopiero dłuższe ogrzewanie
pod ciśnieniem w temperaturze 120°c, np. w szybkowarze. temperatura jest jednym
z czynników, które można i należy wykorzystywać do walki z drobnoustrojami
szkodliwymi dla zdrowia.
W żywności mogą znaleźć się również jaja lub larwy
pasożytów takich, jak glista ludzka, tasiemiec, włośnie. te ostatnie mogą
występować w mięsie świń i dzików, są one odporne na wysoką temperaturę, a więc
gotowanie, pieczenie lub smażenie nie niszczy ich. obecność włośni w mięsie
można stwierdzić tylko pod mikroskopem. z tych względów nie należy kupować i
spożywać mięsa nie badanego przez służbę weterynaryjną.